Το Παθητικό Κτίριο (Passiv Haus στα γερμανικά και Passive House στα αγγλικά) είναι ένα πρότυπο κτιρίου, ένα υπολογιστικό μοντέλο που βασίζεται αποκλειστικά στις αρχές βιοκλιματικού σχεδιασμού, αρχών της φυσικής και την ενεργειακή αποδοτικότητα του κτιρίου, το οποίο προσφέρει ταυτόχρονα υψηλή ενεργειακή απόδοση, άνεση, οικονομία και είναι φιλικό προς το περιβάλλον.
Σε ένα συμβατικό κτίριο δίνεται έμφαση στις ενεργητικές τεχνολογίες, με λέβητες-καυστήρες, θερμαντικά σώματα- καλοριφέρ, μονάδες air-condition να αποτελούν συνήθη επιλογή στις κατασκευές. Από την άλλη πλευρά δεν δίνεται μεγάλη σημασία στις παθητικές τεχνολογίες, με την ελάχιστη προβλεπόμενη από τον Κανονισμό θερμομόνωση και κουφώματα χωρίς αξιόλογες θερμομονωτικές ή ανακλαστικές προδιαγραφές. Αυτές οι τακτικές σχεδιασμού και υλοποίησης των συμβατικών κτιρίων έχουν οδηγήσει σε πολύ υψηλά κόστη διαχείρισης που θα μπορούσαν να αποφευχθούν.
Το Παθητικό Κτίριο δίνει έμφαση στις παθητικές τεχνολογίες, με υψηλά επίπεδα θερμομόνωσης στην εξωτερική τοιχοποιία, παράθυρα και πόρτες υψηλών θερμομονωτικών προδιαγραφών και με την εξασφάλιση ενός αεροστεγούς εσωτερικού του κτιρίου. Όταν οι παθητικές τεχνολογίες εφαρμόζονται και υλοποιούνται με σωστό τρόπο, η διαφορά του ενεργειακού ισοζυγίου του κτιρίου, την οποία καλούνται να καλύψουν οι ενεργητικές τεχνολογίες, είναι πολύ μικρή.
Η ιδέα αυτή της έμφασης στις παθητικές τεχνολογίες έχει φέρει αποτέλεσμα. Η συμπεριφορά πολλών Παθητικών Κτιρίων στην Ευρώπη παρακολουθείται για αρκετά χρόνια μετά από την κατασκευή τους.
Για παράδειγμα, το σπίτι του Dr. Feist, το οποίο έχει χτιστεί το 1991, έχει παρομοιαστεί με εργαστήριο. Για το συγκεκριμένο σπίτι λοιπόν έχει καταγραφεί πως συμπεριφέρεται ενεργειακά όπως ακριβώς σχεδιάστηκε, παρέχει συνθήκες άνεσης όλο το χρόνο, και καταναλώνει ενέργεια που συνεπάγεται ένα διαχειριστικό κόστος της τάξης των €100 τον χρόνο.
Άλλα Παθητικά Κτίρια έχουν παρουσιάσει παρόμοια αποτελέσματα.
Το «κλειδί» στην ενεργειακή εξοικονόμηση ενός κτιρίου, είναι να γνωρίζουμε δύο βασικά πράγματα:
Το Παθητικό Κτίριο λειτουργεί σαν ένα θερμός, που διατηρεί παθητικά το περιεχόμενό του στη σωστή θερμοκρασία, χωρίς τη χρήση ενεργητικής ψύξης ή θέρμανσης. Η λειτουργία του στοχεύει στην ελαχιστοποίηση των απωλειών θερμότητας και τη μεγιστοποίηση των θερμικών κερδών.
Τα ενεργειακά κέρδη στα παθητικά κτίρια μειώνοντας τις ενεργειακές τους απαιτήσεις προσεγγίζουν το ποσοστό της τάξης του 80-90% και οι συνθήκες διαβίωσης είναι ιδανικές. Έτσι λοιπόν τα οφέλη που αποκομίζουμε με τη κατασκευή ενός παθητικού κτιρίου είναι:
Το μυστικό βρίσκεται στον τρόπο κατασκευής του κτιρίου έτσι ώστε να εξασφαλίζει τεράστια εξοικονόμηση ενέργειας.
Πολύ απλά το σπίτι είναι πλήρες απο ζέστη ή δροσιά πολύ ευκολότερα, αλλά το σημαντικότερο αργεί πολύ περισσότερο να χάσει τα ενεργειακά αποθέματά του.
Οι πέντε βασικές αρχές κατασκευής και μελέτης ενός Παθητικού Κτιρίου είναι:
Ένα σωστά μονωμένο κτιριακό κέλυφος, κατά τη διάρκεια του χειμώνα, διατηρεί τη ζέστη μέσα στο κτίριο, ενώ το καλοκαίρι την εμποδίζει να εισέλθει μέσα σε αυτό. Για να ελαχιστοποιηθούν οι απώλειες θερμότητας, χρειάζεται πρώτα απ' όλα καλή μόνωση (περίπου 7 - 15cm, ανάλογα με τη θέση σε κάθε μέρος της Ελλάδας). Μόνωση με θερμική αγωγιμότητα ≤ 0,1 W / (m K), με στόχο η τιμή U του κελύφους να κυμαίνεται μεταξύ 0,10 και 0,25 W/(m²K)
Τα σωστά σχεδιασμένα, μονωμένα και τοποθετημένα κουφώματα συμμετέχουν στη βέλτιστη αξιοποίηση των ηλιακών κερδών. Όλα τα παράθυρα, πρέπει να είναι πολύ καλά μονωμένα. Καλό θα είναι να μην είναι υπερμεγέθη (αύξηση του κόστους), να έχουν «ενεργειακούς υαλοπίνακες με τιμή Ug<0,80W/(m²K) συνολική τιμή Uw<1.00W/(m²K). Όλα τα προφίλ των κουφωμάτων, εφόσον τηρούν τις προδιαγραφές αυτές, μπορούν να χρησιμοποιηθούν
Τα συστήματα αερισμού των Παθητικών Κτιρίων παρέχουν καθαρό αέρα, απαλλαγμένο από γύρη και σκόνη, με μέγιστη ενεργειακή απόδοση μέσω της ανάκτησης θερμότητας και με έλεγχο της υγρασίας. Είναι προφανές ότι το κτίριο θα πρέπει να αερίζεται. Αλλά δεν θα πρέπει να χάνεται η εσωτερική ζεστασιά με αυτόν τον τρόπο το χειμώνα. Ο μηχανικός αερισμός με ανάκτηση θερμότητας είναι η λύση. Λειτουργεί καλά μόνο σε αεροστεγή κτίρια όμως, και προσφέρει ανάκτηση ενέργειας μέχρι και 90%
Τα Παθητικά Κτίρια είναι έτσι σχεδιασμένα, ώστε να αποφεύγονται οι διαρροές αέρα στο κτιριακό κέλυφος, με αποτέλεσμα να αυξάνεται η ενεργειακή απόδοση και να εμποδίζεται η εμφάνιση ρευμάτων αέρα και φθορών από την υγρασία
Η ελαχιστοποίηση θερμογεφυρών και ασθενών σημείων στο κτιριακό κέλυφος, συνεισφέρει στη δημιουργία ευχάριστης και σταθερής θερμοκρασίας, ενώ εξαλείφει τις φθορές από την υγρασία, αυξάνοντας την ενεργειακή απόδοση
Το Παθητικό Κτίριο, χωρίς να διαφέρει, αισθητικά, από τα συνηθισμένα κτίρια και χωρίς να επιβαρύνει το περιβάλλον, συνδυάζει την υψηλή ποιότητα διαβίωσης στο χώρο με την εξαιρετικά χαμηλή ενεργειακή κατανάλωση, εξασφαλίζοντας, ταυτόχρονα, τη δεδομένη γρήγορη απόσβεση της επένδυσης.
Τελικό αποτέλεσμα, το κτίριο χρειάζεται μόλις 15 Kwh/m² το χρόνο για ψύξη ή θέρμανση και ΖΝΧ. Επιπλέον η πρωτεύουσα ενέργεια δεν ξεπερνά τις 120 Kwh/m² το χρόνο.
